Somsa, bu nafaqat to‘y-bazm, marosimlarda bezatiladigan muxtasham dasturxonlarning ko‘rki, balki  biz uchun kundalik  sevimli taom hamdir. Ya’ni somsa bir vaqtning o‘zida ham shoxona taom, ham o‘zbekcha “street food”.  Lotin Amerikasi davlatlari va ispancha so‘zlashadigan xalqlar oshxonasida tayyorlanishi, shakli, va yuqoridagi sifatlariga ko‘ra somsaga juda yaqin bo‘lgan taom bor. Uning nomi Empanada.  Empanada ham uni tayyorlaydigan xalqlar uchun ham qimmatli, ham ko‘cha ko‘yda har qadamda uchratish mumkin bo‘lgan ham mazali, ham to‘yimli va, albatta, sevimli taom. 

Empanada, odatda, bug‘doy unidan qorilgan xamir ichiga mol, cho‘chqa, tovuq go‘shti, pishloq, sabzavotlar, no‘xat, ba’zida mayiz, zaytun va shu kabi maxsulotlar solib pishiriladi. Ispanlar, dastlab, uni yog‘da qovurib pishirishgan. Uni bu jihatdan o‘zimizning varaqi somsaga yaqin deyish mumkin.  Lekin argentinaliklar uning pechda pishirilganini ma’qul ko‘rishadi.  Bizda ham somsa, asosan, tandirda yoki pechda pishirilishini inobatga olib, Argentincha empanadalar xususida ko‘proq to‘xtalib o‘tamiz. 

Argentinaning har bir provinsiyasida empanadani tayyorlashning o‘ziga xos retseptlari mavjud, ular bir-biridan nafaqat tarkibi, balki, shakli jihatidan ham farq qiladi.  Masalan, Katamarkada empanadalar achchiq, Kordobada esa ular shirinroq va kattaroqdir, xuddi Jizzax somsalariga o‘xshab.  San-Xuan provinsiyasida unga ko‘plab ziravorlar, Mendozada go‘shtdan ko‘ra ko‘proq piyoz qo‘shadilar. Patagoniyada xamir ichiga qo‘zichoq, qisqichbaqalar yoki quyon go‘shtidan qiyma solib ham tayyorlashadi. 

Yurtimiz viloyatlarida ham somsaning tayyorlanishidagi o‘ziga xosliklar, farqli jihatlar mavjud. Masalan, Toshkent shahrida, asosan, qat-qat xamirli somsalar tayyorlanadi, voha viloyatlarida u esa qat-qat bo‘lmagan, oddiy xamirdan pishiriladi. Shuningdek, parmuda somsa, tovuq go‘shtli, kartoshkali somsani ham faqat Toshkentda uchratish mumkin. Boshqa aksariyat viloyatlarda somsa nachinkasi mol yoki qo‘y go‘shtidan, shuningdek, qovoqdan tayyorlanadi. Bukilish shakli ham turlicha, uchburchak, to‘rtburchak, dumaloq, yarim oy va hokazo.  Shunday qilib, mahalliy oshxonalarning o‘ziga xos xususiyatlari, hududlarning iqlimi va tabiiy sharoitiga qarab empanadalar va somsalarning tarkibi yillar davomida o‘zgarib, boyib borgan. 

Shuningdek, bugungi kunda empanadalarning tarkibi mavsumga ham bog‘liq.  Bizda bo‘lganidek,  uni sevib iste’mol qiladigan xalqlar fasllar, tabiat uyg‘onishi yoki pishiqchilik mavsumiga qarab xamir ichini shunga mos ingridientlar bilan to‘ldirishadi. Oddiy misol, argentinaliklarda ham bizning ko‘k somsaga o‘xshash ismaloqdan tayyorlanadigan empanada bor va u shu xalq vakillari uchun xushxo‘r taom hisoblanadi.

Argentinaliklarda shunday gap bor: Argentina - bu oshqozon orqali sizni mag‘lub qiladigan madaniy maskan.  Bu davlat 45 million kishilik uy,  tango raqsi bilan qanchalik mashhur bo‘lsa,  mazali empanadalari bilan ham shunchalik tanilgan. Shunday ekan, mabodo Argentinaga yo‘lingiz tushsa, albatta, empanadalardan ta’tib ko‘ring. U sizni oshqozoningiz orqali mag‘lub qila olarmikin?